Grote expositie over 350 jaar Groningens Ontzet in Groninger Museum
Met de start van Stad houdt stand – 350 jaar Groningens Ontzet geeft het Groninger Museum op zaterdag 23 april de aftrap voor de museumactiviteiten van de manifestatie GO350 in de provincie Groningen. De tentoonstelling in het museum, met authentieke schilderijen, munten, kanonnen en andere documenten uit deze heroïsche strijd laat, samen met veel extra activiteiten in de provincie, een goed beeld zien van het jaar 1672: een rampjaar voor Nederland. Op zaterdag 23 april biedt het museum gratis toegang voor iedereen. Bekijk het programma op groningermuseum.nl.
Stad houdt Stand is te zien tot en met 30 oktober 2022. Behalve voorwerpen uit de collectie van het Groninger Museum en de Groninger Archieven zijn er bijzondere stukken uit het bezit van de belager de vorst-bisschop Bernard von Galen van Munster zelf zoals kerkelijk zilver, zijn reiskleding, zijn borstkruis en zijn servies. Speciaal is ook een grote selectie zilveren herdenkingsmunten en penningen die na de gelukkige afloop werden gemaakt.
De Groninger landmeter Jannes Tideman maakte in de maanden na het beleg een grote gedetailleerde kaart van 260 bij 70 cm. Het origineel hiervan behoort tot de collectie van de Groninger Archieven. Die is inmiddels te kwetsbaar voor presentatie, maar met hulp van een print van een hele hoge resolutie scan is de kaart 13 bij 3,5 meter groot te zien waarbij de details prachtig tot hun recht komen. De situatie geeft het vertrek van de belegeraars weer. Bijna alle mannen, ruiters en karren, inclusief het rijtuig van de bisschop gaan richting Haren. Vanaf 23 april is de kaart ook digitaal te zien op de website van de Groninger Archieven.
Feestelijke openingsdag
Op zaterdag 23 april is iedereen welkom bij het Groninger Museum om de tentoonstelling gratis te bezoeken. De hele dag zijn er feestelijke openingsactiviteiten. Dj’s Coco Coquiot, Afia en Knelis brengen sfeer in het museum. Ook is er een performance van AFAR #resistance by X_YUSSUF_BOSS en zijn er spoken word optredens van CLASH i.s.m. Noordstaat, met Juku en Jooz. In de entreehal treden studenten van het Prins Claus Conservatorium op. Doorlopend kunnen bezoekers zelf een spotprent maken in het atelier of kunnen ze een rondleidingen volgen door de tentoonstelling Stad houdt stand. Conservator Egge Knol geeft een introductie over de tentoonstelling en de leden van spellenvereniging Rabenhaupt vertellen over de grote maquette van de belegering die midden in de tentoonstelling te zien is. Het actuele programma van de dag en de tijden staan op de website van het museum.
Rampjaarherdenking
De expositie is onderdeel van het museumprogramma van de Groninger manifestatie GO 350 en van de landelijke herdenking van Rampjaar 1672. Het is dit jaar 350 jaar geleden dat het zelfstandig bestaan van de Republiek op het spel stond. De toestand leek hopeloos. ‘Het volk was redeloos, de regering radeloos en het land reddeloos'. In een jaar tijd werd de situatie echter omgedraaid. Het volk kwam bij zinnen, de regering voerde onder stadhouder Willem III een verstandig beleid en de Republiek werd gered. Kortom: 1672 was een waterscheiding in de Nederlandse geschiedenis, met belangrijke en tot de dag van vandaag niet te missen lessen.
De gebeurtenis van het rampjaar heeft een blijvende plaats in de Groninger kalender gekregen. Het wordt elk jaar nog herdacht in augustus en ook die jaarlijkse feestelijkheden zijn te zien in de expositie. Samen met GO350 is er een bijzondere samenwerking ontstaan tussen negentien musea in de stad en provincie Groningen. Door middel van tentoonstellingen belichten zij ieder op eigen wijze het rampjaar en het Groningens Ontzet. www.go350.nl
Zilveren Dukaat
In de tentoonstelling zijn veel bijzondere munten en penningen van vroeger te zien. De Koninklijke Nederlandse Munt zal bovendien op vrijdag, voorafgaand aan de publieksopening van de tentoonstelling, de eerste Zilveren Dukaat van 2022 uitreiken. Deze wordt geslagen in opdracht van het ministerie van Financiën en verschijnt als verzamelaarsmunt. De uitgifte met daarop de Groninger Fraeylemaborg is onderdeel van de lopende serie ‘Nederlandse kastelen’. De keerzijde van de uitgifte toont het Rijkswapen met de Koninklijke Kroon tussen de cijfers van het jaartal.
Over het Groningens Ontzet
In het rampjaar 1672 werd Nederland op zee aangevallen door Engeland. Zuid-Nederland werd aangevallen door Frankrijk, terwijl Oost- en Noord-Nederland werden bestormd door de vorst-bisschoppen van Keulen en Munster. De laatste, Bernhard von Galen had in 1665 ook al een inval gedaan in Oost- en Noord-Nederland. Aanvankelijk was zijn opmars een groot succes. Zonder veel tegenstand werd Overijssel veroverd. De meeste steden gaven zich al snel over. Ook de vesting Coevorden, de toegang tot Drenthe, viel.
De volgende buit was de stad Groningen, maar stad en provincie hadden bij het naderen van de ijzervreter, bekend onder de naam Bommen Berend, hun onderlinge geschillen opgeschort en in de persoon van Karel Rabenhaupt een kundig generaal aangetrokken. Rap werden grote delen van de provincie onder water gezet, het schootsveld voor de stad vrijgemaakt van huizen en bomen en de stad voorbereid op een beleg. Langs het Damster- en het Reitdiep werden sluizen opengezet en dijken doorgestoken waardoor de Groninger Waterlinie ontstond. De stad werd een toevluchtsoord voor Drenten. Van Galen lukte het niet om Bourtange in handen te krijgen dankzij een standvastige commandant Prott, maar via de omweg Nieuwe Schans kwam hij Oost-Groningen binnenvallen. Ook Westerkwartier viel in zijn handen, maar ondanks diverse schermutselingen bleef de Groninger waterlinie overeind, en hield de stad stand.
Het beleg voor de stad begon op 29 juni 1672. Aan de zuidkant werden twee stelsels van loopgraven aangelegd om dicht bij de stad te komen. Hevige bombardementen vernielden een flink deel van de zuidhelft van de stad, overal vlogen gloeiende kogels, maar er werd krachtdadig terug geschoten. Omdat de waterlinie intact bleef, bleef aanvoer uit Friesland van troepen, munitie en geld over het Reitdiep mogelijk. Er was evenmin gebrek aan voedsel en in de noordhelft van de stad viel nagenoeg geen bom. De troepen van de bisschop raakten gedemotiveerd, zijn geld raakte op en op 28 augustus bleek dat de vijand het beleg had opgegeven. Groningens Ontzet was het eerste keerpunt in het rampjaar: Groningen Constant, Behoudt van het Land.
Noot voor de redactie
Voor meer informatie en beeldmateriaal kunt u contact opnemen met de afdeling Communicatie, PR en Marketing, Willemien Bouwers via wbouwers@groningermuseum.nl of telefoon 0503666510.