In 2022 grote expositie 350 jaar Groningens Ontzet
Volgend jaar organiseert het Groninger Museum een grote tentoonstelling over het Groningens Ontzet met portretten van hoofdrolspelers, schilderijen en tekeningen van het beleg en veel meer. De expositie zal te zien zijn van 23 april t/m 25 september 2022.
Behalve eigen bezit van Groninger Museum en Groninger Archieven zijn er bijzondere stukken uit het bezit van de belager de vorst-bisschop Bernard von Galen van Munster zelf zoals kerkelijk zilver, zijn reiskleding, zijn borstkruis, zijn servies en een kanon uit zijn bezit. Bijzonder is ook een grote selectie zilveren herdenkingspenningen. De gebeurtenis van het rampjaar heeft een blijvende plaats in de Groninger kalender gekregen. Het wordt elk jaar nog herdacht in augustus en ook die jaarlijkse feestelijkheden zullen aandacht krijgen in de expositie.
Groningens Ontzet
In het rampjaar 1672 werd Nederland op zee aangevallen door Engeland. Zuid-Nederland werd aangevallen door Frankrijk, terwijl Oost- en Noord-Nederland werden bestormd door de vorst-bisschoppen van Keulen en Munster. De laatste, Bernhard von Galen had in 1665 ook al een inval gedaan in Oost- en Noord-Nederland. Aanvankelijk was zijn opmars een groot succes. Zonder veel tegenstand werd Overijssel veroverd. De meeste steden gaven zich al snel over. Ook de vesting Coevorden, de toegang tot Drenthe, viel.
De volgende buit was de stad Groningen, maar stad en provincie hadden bij het naderen van de ijzervreter, bekend onder de naam Bommen Berend, hun onderlinge geschillen opgeschort en in de persoon van Karel Rabenhaupt een kundig generaal aangetrokken. Rap werden grote delen van de provincie onder water gezet, het schootsveld voor de stad vrijgemaakt van huizen en bomen en de stad voorbereid op een beleg. Langs het Damster- en het Reitdiep werden sluizen opengezet en dijken doorgestoken waardoor de Groninger Waterlinie ontstond. De stad werd een toevluchtsoord voor Drenten. Van Galen lukte het niet om Bourtange in handen te krijgen dankzij een standvastige commandant Prott, maar via de omweg Nieuwe Schans kwam hij Oost-Groningen binnenvallen. Ook Westerkwartier viel in zijn handen, maar ondanks diverse schermutselingen bleef de Groninger waterlinie overeind, en hield de stad stand.
Het beleg voor de stad begon op 29 juni 1672. Aan de zuidkant werden twee stelsels van loopgraven aangelegd om dicht bij de stad te komen. Hevige bombardementen vernielden een flink deel van de zuidhelft van de stad, overal vlogen gloeiende kogels, maar er werd krachtdadig terug geschoten. Omdat de waterlinie intact bleef, bleef aanvoer uit Friesland van troepen, munitie en geld over het Reitdiep mogelijk. Er was evenmin gebrek aan voedsel en in de noordhelft van de stad viel nagenoeg geen bom. De troepen van de bisschop raakten gedemotiveerd, zijn geld raakte op en op 28 augustus bleek dat de vijand het beleg had opgegeven. Groningens Ontzet was het eerste keerpunt in het rampjaar: Groningen Constant, Behoudt van het Land.
Rampjaarherdenking
De expositie is onderdeel van de Groninger Manifestatie GO 350 en van de landelijke herdenking van Rampjaar 1672. In 2022 is het 350 jaar geleden dat het zelfstandig bestaan van de Republiek op het spel stond. De toestand leek hopeloos. ‘Het volk was redeloos, de regering radeloos en het land reddeloos“. In een jaar tijd werd de situatie echter omgedraaid. Het volk kwam bij zinnen, de regering voerde onder stadhouder Willem III een verstandig beleid en de Republiek werd gered. Kortom: 1672 was een waterscheiding in de Nederlandse geschiedenis, met belangrijke en tot de dag van vandaag niet te missen lessen. Over vrijheid en wat die kost en brengt. www.rampjaarherdenking.nl