Het schilderij heet Dans om de vrijheidsboom. Zou de zwarte man met witte tulband op de voorgrond van dit schilderij hetzelfde gevoel van vrijheid hebben ervaren, als de andere feestvierende bevolking op de Grote Markt van Groningen in 1795? De mannen en vrouwen die de Franse bezetters toejuichten als bevrijders van het oud regime van de Prins van Oranje?
Dans om de vrijheidsboom op de Grote Markt, 1795, Johann Ludwig Hauck
Op 14 februari 1795 was ook in Groningen de revolutie een feit. Het oude regime werd vervangen door een nieuw bestuur onder het motto: Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap. Op de Grote Markt werd een vrijheidsboom geplant, op de Martinitoren wapperde een Franse vlag en op de schoorsteen helemaal rechts speelde een schoorsteenveger op zijn viool. De toevallig in de stad aanwezige schilder Johann Ludwig Hauck maakte van de historische gebeurtenis een schilderij dat later werd aangekocht door het bestuur van de stad.
We zien een vrolijke menigte, met in het midden van het schilderij een zwarte man. We weten niet meer wie deze persoon is. Is hij een vrije man, een bediende, een nakomeling van Amerikaanse slaven? Hij praat met een officier, mogelijk één van de Franse bezetters. De Fransen stelden de slavenhandel ter discussie en veroordeelden het. De Nederlandse slavenhandel werd pas veel later, in 1863, officieel afgeschaft.
Dit is één van de weinige schilderijen uit de museumcollectie, waarin een zwarte persoon een centrale plek krijgt in een historisch verhaal. Veel vaker zie je de ongelijkheid, zoals in portretten van Nederlandse adel met hun tot slaaf gemaakte bedienden.
Rondleiding op papier
In de collectie van het Groninger Museum zie je veel kunstwerken en objecten die een relatie hebben met slavernij. In de Nederlandse geschiedschrijving is dit deel van het verleden vaak onderbelicht gebleven. Ook bij het Groninger Museum. Om dit te veranderen geven we historische verdieping bij kunstwerken die nu in het museum te zien zijn met een rondleiding op papier.
Haal de gratis tour Slavernijverleden, een ander perspectief bij de informatiebalie in het museum.
Tegenverhalen
Schrijver Vamba Sherif schreef bij de manifestatie Bitterzoet Erfgoed en de tentoonstelling Zwart in Groningen een aantal Tegenverhalen. Van de zwarte mensen op de kunstwerken in de tentoonstelling hebben we geen namen. Ze werden gebruikt als statussymbool, waarmee ze gereduceerd werden tot onderdeel van het decor en hun identiteit verloren ging. "We kennen hun verhaal niet, hun worstelingen, hun dromen niet", zegt Sherif. Toch waren ze veel meer dan 'zwarte bediende'.
Sherif schreef in het boek Bitterzoet Erfgoed een speculatieve 'pagina uit een dagboek'. Hoewel de verhalen fictief zijn, berusten ze op historische feiten, mondelinge overlevering, of oude verhalen. Ook bij het schilderij Dans om de vrijheidsboom op de Grote Markt.
Openen met je telefoon.