Jannes de Vries
Meppel 1901 - Groningen 1986
Jannes de Vries kwam op vijftienjarige leeftijd als jongste klerk terecht op een advocatenkantoor te Meppel. Een opleiding tot beeldend kunstenaar achtte zijn vader niet zinvol, maar daarover dacht zijn werkgever anders. Die bood hem de financiële mogelijkheden om in Amsterdam aan de Rijknormaalschool voor Tekenleraren een opleiding te volgen. In 1920 vertrok hij naar de hoofdstad en rondde in 1922 zijn opleiding af. Na korte tijd in zijn geboorteplaats Meppel te hebben lesgegeven vertrok hij in 1923 naar Parijs waar hij zich inschreef aan de nogal traditionele École Nationale Supérieur des Beaux Arts. Na enige maanden in Parijs te hebben verbleven vertrok hij in het voorjaar van 1923 naar Florence en Rome. Met een omweg via de Lipari, Palermo en Tunesië reisde hij in 1924 terug naar Nederland. Vooral Noord-Afrika maakte diepe indruk op hem. Jannes de Vries zou er later in zijn leven regelmatig terugkeren. Tunesië en Marokko inspireerden hem tot hoogtepunten in zijn werk, waaronder zijn Bijbelse voorstellingen en personen.
Kunstkring de Ploeg
In 1925 begon hij als tekenleraar aan het Stedelijk Gymnasium (nu Praedinius Gymnasium) te Groningen waar hij tot aan zijn pensionering in 1966 werkzaam zou blijven. In hetzelfde jaar werd hij lid van De Ploeg, was in 1926 zelfs voorzitter van het gezelschap, maar zegde zijn lidmaatschap in 1927 weer op. De redenen daarvoor zijn onduidelijk. Hij heeft er zelf over gezegd dat hij zich een vreemde vogel in het gezelschap voelde maar zich anderzijds ook altijd prettig heeft gevoeld met andersdenkenden. Het kan zijn dat zijn werk als leraar en een druk gezinsleven te veel tijd vroegen. Misschien kwam het ook omdat zijn nog wat traditioneel getinte werk niet goed aansloot bij het veelal expressionistische en felgekleurde werk van De Ploeg. Wel bleef hij contact houden met de andere Ploegleden en “schilderde en leefde mee”, zoals hij zelf zei.
Ontwerpen
Om zijn inkomsten aan te vullen begon hij in deze jaren met het maken van advertenties, illustraties en ontwerpen. Zijn ontwerpbureau was zeer succesvol. Een bekend ontwerp van zijn hand is het beeldmerk voor Tjoklat. Zijn drukke werkzaamheden verhinderden hem veel te schilderen en te tekenen; dat lukte eigenlijk alleen maar in de schoolvakanties. In de jaren 30 heeft hij een aantal schitterende Drentse en ook Groningse landschappen gemaakt. Opmerkelijk is dat zijn werk in die jaren expressionistischer wordt.
Terugkeer naar de Ploeg
In de jaren 1950 en vooral na zijn pensionering als tekenleraar in 1966, gaat Jannes de Vries weer meer schilderen, tekenen en aquarelleren. Er zijn weer meer exposities van zijn werk waaronder overzichtstentoonstellingen; ze tonen aan hoezeer zijn werk werd, en nog steeds wordt, gewaardeerd. Ook is hij in deze jaren weer lid van De Ploeg geworden. In 1970 ontving hij de culturele prijs van de provincie Groningen.
Inspiratie
Inspiratie put hij uit zijn reizen naar o.a. Frankrijk, Zwitserland, Italië en Noord-Afrika. Maar het Groninger land was en bleef een van zijn voornaamste inspiratiebronnen. De ruimte en het licht fascineren hem. Verblijf op het Groninger Hogeland beschouwde hij als zijn beste reis. Hij doorkruiste de provincie met de trein en op de fiets – de schilderspullen achterop gebonden. In de twintig jaren na 1966 tot aan zijn dood is hij ongelooflijk productief geweest en krijgt zijn werk een expressionistische dynamiek en een bijna schreeuwerige kleurstelling die aan de beginjaren van De Ploeg herinneren. Volgens Johan Dijkstra was Jannes de Vries meer Ploegschilder van het laatste dan het eerste uur.
Literatuur
Tekst: Jan Willem Drijvers
Francis van Dijk, Jannes de Vries. Met bijdragen van Cees Hofsteenge, Han Drijvers, W. Jos de Gruyter, Pieter Huizinga en Henk van Os, SBBKG 2004.
Han Drijvers & Henk van Os, Jannes de Vries 1901-1986, Bedum 1989. Cees Hofsteenge, De Ploeg 1918-1941. De Hoogtijdagen, Groningen 1993. Elise van Ditmars (ed.), Jannes de Vries, 1901-1986, Tentoonstellingscatalogus Veenkoloniaal Museum te Veendam, 2000.