Daan Roosegaarde - Presence was het eerste grote museale soloproject van kunstenaar en innovator Daan Roosegaarde. Het is een nieuw, baanbrekend, interactief kunstwerk dat Roosegaarde speciaal voor het Groninger Museum ontwikkelde. Dit was de eerste keer dat hij als ‘buitenkunstenaar’ de binnenruimte verkent, met een groot lichtgevend landschap dat door de aanwezigheid van bezoekers van vorm en kleur verandert.
Alle ruimtes waren open voor publiek en je mocht alles aanraken.
Waar tentoonstellingen meestal vragen om kunst op gepaste afstand te bekijken, daagt deze installatie uit tot fysieke interactie. Roosegaarde is onder andere bekend van Icoon Afsluitdijk en internationale projecten als Waterlicht en Smog Free Tower. Als pionier van het landschap van de toekomst onderzoekt hij het begrip schoonheid, dat vorm krijgt in nieuwe maatschappelijke kernwaardes als schone lucht, schoon water en schone energie. Presence maakte deze thematiek met nieuwe materialen en natuurkundige principes zichtbaar, waardoor de bezoeker op een bijzondere manier bewust werd van de eigen aanwezigheid.
Levend lab
Presence was een 800 m2 groot levend lab. Hoewel het kunstwerk het resultaat was van innovatief materiaaltechnisch onderzoek, was Presence voor de bezoeker heel intuïtief. De installatie bestond uit verschillende sferen waardoor de bezoeker allerlei perspectiefwisselingen onderging – van groot en massief naar klein en beweeglijk, van donker naar licht. In de ene zaal tekenen futuristische bollen lijnen op de grond. Een andere zaal lijkt gevuld met lichtgevend sterrenstof, wat doet denken aan het uitzicht op een grote stad vanuit een vliegtuig. Er waren ook ruimtes die bezoekers lijken te scannen door ze in silhouetten en patronen vast te leggen. De interactie tussen bezoeker en kunstwerk levert steeds nieuwe beelden op. Kijken en observeren, maar vooral aanraken, voelen en bewegen waren essentieel.
Inspiratie
Klimaatverandering en de wens om de leefbaarheid van ons landschap te verbeteren, inspireerden Roosegaarde tot het maken van Presence. Met de sporen die bezoekers in de installatie achterlieten, die na verloop van tijd verdwijnen en plaatsmaken voor nieuwe patronen, symboliseert Roosegaarde de invloed van onze menselijke aanwezigheid op aarde. Roosegaarde: “Jij maakt het kunstwerk en het kunstwerk maakt jou. Het effect van je aanwezigheid maakt je bewust van jouw relatie met de omgeving en de manier waarop we deze kunnen maken of breken.” Een andere bron van inspiratie was de landschaps- en omgevingskunst uit de jaren ’60 en ’70 van de vorige eeuw. Ook hierin speelden het sterke besef van de kwetsbaarheid van de aarde en interactiviteit een grote rol. Waar deze kunstenaars het landschap tot onderdeel van hun werk maakten, zet Roosegaarde een nieuwe stap en bracht zijn werk voor het eerst binnen de muren van een museum.
Daan Roosegaarde
Daan Roosegaarde (Nieuwkoop, 1979) staat bekend om zijn innovatieve ontwerpen voor de openbare ruimte, waarin social-design, kunst en (bio)technologie samenkomen. Hij typeert zijn werk als ‘techno-poetry’: een mix van technologie en creativiteit waarbij de grenzen tussen alfa- en bètawetenschappen vervagen en die volgens de kunstenaar de drijvende kracht is achter maatschappelijke veranderingen. In samenwerking met zijn team van ontwerpers, engineers en projectmanagers onderzoekt hij thema’s als de relatie tussen mens en technologie, tussen digitaal en fysiek en tussen levende en niet-levende materie. Natuurfenomenen als lichtgevende kwallen en vuurvliegjes fascineren hem en het element licht speelt vaak een grote rol in zijn werk. Dit komt onder andere tot uitdrukking in projecten als Waterlicht, Smog Free Tower, Icoon Afsluitdijk en ook Presence.
Groninger Museum
Niet alleen voor Roosegaarde, maar ook voor het Groninger Museum was Presence een grensverleggend project, waarbij bezoekers daadwerkelijk invloed hebben op hoe de installatie eruit ziet. Het experimenteert met kunst en design en gaf aanleiding tot herdefiniëring van het begrip ‘tentoonstelling’. Deze innovatieve, hybride expositie bouwt voort op het beleid van het Groninger Museum dat zich richt op het grensgebied van kunst, design, mode en technologie. Presence is ontwikkeld in samenwerking met curatoren Sue-an van der Zijpp en Mark Wilson.
Veelgestelde vragen
Boek
Bij de tentoonstelling verscheen de monografie Daan Roosegaarde, uitgebracht door gerenommeerde kunstboekenuitgever Phaidon. Het Engelstalige boek is door Lecturis vertaald in het Nederlands en bevat bijdragen van Nico Daswani van World Economic Forum, Fumio Nanjo van Mori Art Center Tokyo, Carol Becker van Columbia University New York, en Daan Roosegaarde.